İspanaq - göyərtilərin şahı
İspanaq ən çox “superfood” siyahısında birinci yerdədir. İspanaq qida ilə zəngin tərəvəzdir. Tərkibində yüksək miqdarda karotenoidlər, C vitamini, K vitamini, fol turşusu, dəmir və kalsium var. Tərkibindəki çoxlu vitamin və minerallar xəstəliklərin qarşısını almağa kömək etməklə yanaşı, bir çox digər qida faydaları təmin edir.
Beta-karoten ispanaq kimi bitkilərdə olan A Vitamininin formasıdır və hüceyrə böyüməsini və yaxşı görmə qabiliyyətini artırır. İspanağın tərkibindəki fitokimyəvi maddələr də makula degenerasiyası və kataraktanın qarşısını alır.
K vitamini ilə zəngin olan ispanaq protrombin istehsal edərək qanın laxtalanmasına kömək edir və bununla da hemofiliya simptomlarını aradan qaldırır. Həddindən artıq qanaxmanı idarə etmək üçün əladır və həmçinin glikogen istehsalını stimullaşdırmaqla qaraciyərin işləməsini təmin edir.
İspanağın tərkibindəki qlikoqliserolipidlərin xərçəngin qarşısını almağa kömək etdiyi aşkar edilmişdir. Onlar buna şiş böyüməsini maneə törətməklə nail ola bilərlər. İspanağın tərkibindəki A vitamini də döş xərçəngi riskini azalda bilər.
Həftədə iki dəfədən çox ispanaq yemək döş xərçəngi riskində cüzi bir azalma ilə əlaqələndirilir.
İspanağın tərkibində olan bir antioksidan olan Factor Coenzyme-Q10 (C0-Q10) əzələlərin, xüsusən də bədənin bütün hissələrinə daim qan pompalayan ürək əzələlərinin güclənməsində mühüm rol oynayır. C0-Q10 hiperlipidemiya, ürək çatışmazlığı, hipertoniya və koronar ürək xəstəliyi kimi bir çox ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün istifadə edilə bilər.
İspanaq mədə-bağırsaq sağlamlığını qoruyan yüksək miqdarda beta-karoten və C vitamini ehtiva edir. Sərbəst radikalların təsirindən yaranan xərçəng böyümələrindən kolorektal hüceyrələrin qorunmasını təmin edir. İspanağın tərkibindəki fol turşusu DNT zədələnməsinin və kolon hüceyrələrinin arzuolunmaz mutasiyalarının qarşısını alır.
İspanaq sümük matriksində kalsiumun saxlanması və bununla da sümük minerallaşmasına səbəb olan K Vitamininin yaxşı mənbəyidir. Bundan əlavə, manqan, mis, maqnezium, sink və fosfor kimi digər minerallar da sümüklərin möhkəmlənməsinə kömək edir. Bu, insanda osteoporozun inkişafının qarşısını almağa kömək edə bilər. Bu minerallar sağlam dişlər və dırnaqlar üçün də vacibdir.
Ateroskleroz damarların sərtləşməsi nəticəsində yaranır. İspanağın tərkibində olan lutein adlı piqmentin ateroskleroz, infarkt və insult riskini azaltdığı göstərilib. Bunun səbəbi ispanaq zülallarının qan damarlarında xolesterol və digər yağ yataqlarını azaltmağa meylli olmasıdır.
İspanağın tərkibində olan fol turşusu böyüyən dölün sinir sisteminin düzgün inkişafına kömək edir. Folat çatışmazlığı səbəbiylə yarıq damaq və ya spina bifida kimi qüsurlar görünə bilər. Tərkibindəki yüksək miqdarda A vitamininin ananın tövsiyə etdiyi gündəlik miqdarda istehlak edilməsi tövsiyə olunur.
A vitamini dölün düzgün ağciyər inkişafı üçün lazımdır və laktasiya dövründə körpəyə keçə bilər, buna görə də doğumdan sonra ispanaq istehlakına davam etmək tövsiyə olunur.
- bədənin xərçəng hüceyrələrinin görünüşünə qarşı qorunması;
- ürək-damar sisteminin stimullaşdırılması;
- mədə və kabızlığın yaxşılaşdırılması;
- antiinflamatuar təsir;
- artrit müalicəsi, osteoporoz;
- görmə itkisi və kataraktların qarşısını almaq;
- bədəni enerji ilə təmin edir
Günay Cavanşir